Temat 1. Co motywuje człowieka do przemiany wewnętrznej?
1. Wyjaśnij pojęcia:
a) człowiek rozumiany jako:
- każda postać literacka,
- człowiek jako jednostka lub zbiór ludzi
b) Przemiana wewnętrzna rozumiane jako:
- zmiana zachowania, postawy, myśli,
- zmiany w wyrażonych poglądach,
- przemiana może nastąpić w sferze emocjonalnej, duchowej, moralnej lub etycznej,
- przemiana tożsamościowa.
c) motywacja rozumiana jako:
- podejmowane działania i decyzje,
- motywacja pozytywna, np. chęć zdobycia czegoś,
- siła, która popycha do działania i nadaje kierunek decyzjom,
- może pochodzić z wewnętrznych pragnień lub zewnętrznych.
2. Temat możesz zrealizować:
- przemiana wewnętrzna bohatera jako odpowiedź na działanie siły zewnętrznej, np. trudna sytuacja finansowa,
- przemiana bohatera w odpowiedzi na poszukiwanie własnego sensu życia,
- przemiana wewnętrzna człowieka zmotywowana kryzysem życiowym,
- zmiana myślenia spowodowana silnym uczuciem, np. miłość,
- refleksja nad własnym życiem, prowadząca do zmiany zachowań.
Temat 2. Człowiek w poszukiwaniu prawdy o sobie i o świecie, w którym żyje.
1. Wyjaśnij pojęcia:
a) człowiek rozumiany jako:
- każda postać literacka,
- człowiek jako jednostka lub zbiór ludzi
b) poszukiwanie rozumiane jako:
- chęć odnalezienia czegoś
c) prawda rozumiana jako:
- stan rzeczywisty
2. Temat możesz zrealizować jako:
- człowiek, który wybrał się w podróż w głąb siebie, aby odkryć prawdę o sobie,
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE | POMOCNE WSKAZÓWKI | |
1 | Spełnienie formalnych warunków polecenia (1p.) | 1. Musisz odwołać się do literatury obowiązkowej (która pojawia się w kanonie lektur szkolnych). Lista znajduje się w arkuszu egzaminacyjnym. 2. Nie możesz popełnić błędu kardynalnego, czyli odwołuj się tylko do tekstów, które znasz. 3. Wypowiedź dotyczy problemu wskazanego w poleceniu. |
2 | Kompetencje literackie i kulturowe (16p.) |
1. Musisz odwołać się do lektury, wskazanej w poleceniu lub wybranej lektury obowiązkowej oraz innego utworu literackiego w sposób funkcjonalny. 2. Wykorzystaj kontekst literacki, np.: historycznoliteracki, teoretycznoliteracki, literacki, biograficzny, kulturowy, mitologiczny, biblijny, religijny, historyczny, filozoficzny, egzystencjalny, polityczny, społeczny, który pogłębia i rozwijają rozważany problem. 3. Przedstaw swoją argumentację, przykładowo możesz spróbować wykorzystać akapit analityczny: Teza: Człowiek zmienia się wewnętrznie, co jest spowodowane różnymi czynnikami. Mogą to być przykładowo wewnętrzne konflikty, poszukiwanie szczęścia lub sensu życia, emocje, poznanie nowych osób, a nawet gwałtowne wydarzenia. Argument: Motywacją do zmiany wewnętrznej mogą być doświadczenia życiowe, które nas spotkały i z których wyciągnęliśmy naukę na przyszłość, aby dążyć do lepszej przyszłości. Przykład: Przykładem może być Jacek Soplica, który przybiera imię Księdza Robaka. Motywacją do zmiany były wyrzuty sumienia, które odczuwał bohater po zabójstwie Stolnika. Soplica pod wpływem tych wyrzutów sumienia porzucił życie porywczego szlachcica, hulaki, aby przemienić się w pokornego sługę Boga i ojczyzny. Kontekst: Przemiana wewnętrzna bohatera jest to temat często wykorzystywany w literaturze, pojawia się np. w „Potopie” H. Sienkiewicza. Andrzej Kmicic znany jest ze swojego męstwa, waleczności, zadziorności i awanturniczego usposobienia, który pod wpływem emocji i porażki w walce przechodzi przemianę. Wniosek: Przemiana wewnętrzna może nastąpić pod wpływem silnych przeżyć, a jej zmiany prowadzą do odkupienia swoich czynów. 4. Staraj się uważać na błędy rzeczowe i językowe. Przykładowe konteksty i utwory: 1. Konrad-Gustaw – Dziady cz. III przemiana wewnętrzna bohatera, z romantycznego kochanka w bojownika o sprawę narodową. 2. „Zbrodnia i kara” F. Dostojewski – Rodion Raskolnikow, pod wpyłwem dramatycznych wydarzeń Raskolnikow przechodzi przemianę wewnętrzną. Dręczą go wyrzuty sumienia po zabiciu Lichwiarki, przemianę wewnętrzną wspiera Sonia. 3. Biblia, Przypowieść o synu marnotrawnym, 4. Treny Kochanowskiego – przemiana bohatera następuje w postawie Kochanowskiego do omówionego utworu, z rozżalonego ojca do pokornie przyjmującego losy, który został zesłany. 5. Makbet W. Szekspira, 6. Cezary Baryka z „Przedwiośnia” S. Żeromskiego 7. „Opowieść wigilijna” Ch. Dickens Temat 2. Temat 2. Człowiek w poszukiwaniu prawdy o sobie i o świecie, w którym żyje.Teza: Człowiek w poszukiwaniu prawdy o sobie i otaczającym go świecie może wyruszyć w podróż. Argument: Aby odnaleźć siebie należy wyruszyć w podróż w sposób dosłowny lub metaforyczny, aby odkryć prawdę o otaczającym świecie. Przykład: W tym kontekście warto rozważyć motyw podróży jako motyw poszukiwania prawdy. Kordian młody mężczyzna po doświadczeniu zawodu miłosnego wyrusza w podróż po Europie, aby w ten sposób znaleźć sens życia. Podróż staje się metaforą poszukiwania prawdy o świecie i samym sobie. Kordian odnajduje sens w życiu. Przeżył on rozczarowanie,. Dowiedział się, że człowiek jest jedynie trybem w maszynie świata, istotą, która jest nastawiona wyłącznie na przetrwanie. Kontekst: Podróże Małego Księcia, który poszukuje prawdy o świecie i uczy się prawdy o otaczającym go świecie. Wniosek: Motyw podróży może pozwolić nam odnaleźć prawdę o sobie i o otaczającym nas świecie. Doświadczenie różnych elementów pozwala nam zrozumieć siebie i własne uczucia, a także pozwala wyznaczyć nam priorytety naszego życia. Inne przykłady: - Katedra Jacka Dukaja, - Religia, - Tango S. Mrożka, - Roman Ingarden, człowiek w poszukiwaniu prawdy o sobie, |
3. | Kompozycja wypowiedzi: struktura, spójność i styl (7p.) | 1. Zadbaj o przejrzystą konstrukcję wypowiedzi w swojej pracy, oznacza to, że dokonaj podziału pracy na: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Rozpocznij każdą część od akapitu. 2. Zadbaj o spójność wypowiedzi, tj. używaj środków językowych, które wskazują zespolenie tekstu, np. frazy: słowem, a poza tym, na przykład, przy tym, już odtąd, w ten sposób, inaczej mówiąc. 3. Staraj się posługiwać konsekwentnie jednym stylem. |
4. | Zakres i poprawność środków językowych (11p.) | 1. Używaj bogatej leksyki (np. frazeologizmów, wyrazów rzadziej używanych w języku polskim). 2. Używaj środków językowych, które pomagają Ci zrealizować temat wypracowania w sposób swobodny i precyzyjny. 3. Uważaj na interpunkcje, błędy językowe i ortograficzne. 4. Bądź konsekwentny w zapisie nazw utworów, szczególnie przy pisowni tytułów tych dzieł:
|