Napisz wypracowanie na jeden spośród dwóch tematów. Pamiętaj, aby odwołać się w nim do wybranej lektury obowiązkowej (listę lektur znajdziesz na początku arkusza), innego utworu literackiego, a także wybranego kontekstu (np. społecznego, historycznego, psychologicznego).

Temat 1.
Jaki wpływ na człowieka ma otaczająca go przestrzeń?

Temat 2.
Postawa zaangażowania w sprawę jako próba zmiany rzeczywistości.

Temat 2.

Postawa zaangażowania w sprawę jako próba zmiany rzeczywistości.

WSTĘP
(akapit 1.)

Wprowadzenie do tematu: Ludzie od zawsze angażują się w sprawy ważne dla siebie, społeczeństwa lub ojczyzny.
Pytanie retoryczne:
Czy jednostka może zmienić rzeczywistość dzięki własnemu zaangażowaniu?
Teza:
Zaangażowanie w ważną sprawę może prowadzić do zmiany rzeczywistości lub przynajmniej do próby jej naprawy, nawet jeśli wymaga to wysiłku i odwagi.

ROZWINIĘCIE
(akapit 2.) – argument główny – Przedwiośnie Żeromskiego

– Cezary Baryka próbuje aktywnie zmieniać rzeczywistość:
• buntuje się wobec niesprawiedliwości społecznych,
• angażuje się politycznie,
• szuka drogi naprawy Polski po odzyskaniu niepodległości.
– Udział w demonstracji robotniczej jest przykładem, jak jego postawa zmierza do zmiany warunków społecznych.
– Zaangażowanie Baryki jest trudne, przynosi cierpienie, ale dowodzi, że bohater chce lepszej przyszłości.

(akapit 3.) – argument dodatkowy – Kamienie na szaniec Kamińskiego

– Bohaterowie („Rudy”, „Alek”, „Zośka”):
• angażują się w walkę z okupantem,
• podejmują akcje Małego Sabotażu, dywersję,
• narażają życie, by zmieniać i ratować świat wokół siebie.
• dowodzą, że zaangażowana postawa umożliwia wpływ na otoczenie, nawet w tragicznych warunkach wojny.

(akapit 4.) – kontekst historyczny

– W historii Polski wiele osób angażowało się, aby zmieniać świat:
• powstańcy listopadowi i styczniowi,
• działacze „Solidarności”,
• młodzież walcząca w Powstaniu Warszawskim.
– Każda z tych postaw jest dowodem, że ludzie są gotowi walczyć o sprawę, która ich przerasta.

ZAKOŃCZENIE
(akapit 5.)
– Podsumowanie tezy: zaangażowanie jest formą odpowiedzialności za świat.
– Wniosek: nawet jeśli zmiana nie jest natychmiastowa, każda próba ma znaczenie.
– Puenta: rzeczywistość zmieniają nie ci, którzy się boją, lecz ci, którzy działają.

ROZPRAWKA MATURALNA
POZIOM PODSTAWOWY

Kryterium oceny	Omówienie
Sformułowanie stanowiska wobec problemu omówionego w poleceniu	Teza: Zaangażowanie w ważną sprawę pozwala człowiekowi próbować zmieniać rzeczywistość i wpływać na otaczający go świat. Stanowisko: Uważam, że postawa aktywna i odpowiedzialna może prowadzić do poprawy warunków życia, zarówno własnych, jak i społecznych. LUB Hipoteza: Być może zaangażowanie w jakąś sprawę jest sposobem zmieniania rzeczywistości. Stanowisko: Sądzę, że przykłady literackie wskazują, iż ludzie aktywnie działający mają większy wpływ na losy swoje i innych.
Uzasadnienie stanowiska	Rozprawka z tezą Przedwiośnie: Baryka angażuje się w sprawy społeczne i polityczne, próbując zmieniać Polskę. Kamienie na szaniec: Młodzi bohaterowie poprzez działania konspiracyjne próbują zmienić rzeczywistość okupacyjną. Kontekst historyczny: Zaangażowanie młodzieży i działaczy w ważne dla Polski momenty historyczne. Rozprawka z hipotezą Przedwiośnie: Baryka angażuje się w sprawy społeczne i polityczne, próbując zmieniać Polskę. Kamienie na szaniec: Młodzi bohaterowie poprzez działania konspiracyjne próbują zmienić rzeczywistość okupacyjną. Kontrargument: Czasami zaangażowanie nie daje natychmiastowych efektów (np. powstania często kończyły się klęską).
Poprawność rzeczowa
Zamysł kompozycyjny	Rozprawka z tezą Akapit 1. – wstęp Akapit. 2. – argument 1. Akapit 3. – argument 2. Akapit 4. – argument 3. Akapit 5. – zakończenie Rozprawka z hipotezą Akapit 1. – wstęp Akapit. 2. – argument 1. Akapit 3. – argument 2. Akapit 4. – kontrargument 1. Akapit 5. – zakończenie
Styl tekstu	– język formalny – brak potoczności – unikanie emocjonalnych wtrąceń – zdania złożone, precyzyjne
Oprócz wymienionych powyżej kryteriów Egzaminator będzie brał pod uwagę poprawność rzeczową, poprawność językową oraz poprawność zapisu, a także spójność lokalną.