Temat 1. Jaki wpływ człowieka ma otaczająca go przestrzeń?
1. Wyjaśnij pojęcia:
a) wpływ rozumiane jako:
- wprowadzenie określonych zmian,
- jako coś, co przenika się między sobą na np. zachowanie.
b) człowiek rozumiane jako:
- każdą postać literacką, która ma cechy ludzkie,
- rozumiane jako podmiot zbiorowy lub jednostka.
c) przestrzeń rozumiane jako:
- miejsce, np. miasto, państwo,
- przestrzeń jako odległość.
2. Temat możesz zrealizować w różny sposób:
- Wpływ miasta na danego człowieka,
- przestrzeń i wpływ na człowieka w kontekście tożsamości kulturowej,
- różne typy przestrzeni i ich wpływ na podejmowane decyzje,
- przestrzeń i jej wpływ na podmiot zbiorowy
Temat 2. Postawa zaangażowania w sprawę jako próba zmiany rzeczywistości.
1. Wyjaśnienie pojęć:
a) Postawa rozumiane jako:
- zachowanie przyjęte wobec zjawisk lub zdarzeń, osób i myślenie o nich,
b) zaangażowania rozumiane jako:
- czynny udział w czymś,
c) próba rozumiane jako:
- chęć zmiany,
d) rzeczywistość rozumiane jako:
- otaczający człowieka świat,
- miejsce, w którym się znajdujemy,
- to, co realne, trwałe, pewne, namacalne
- ro co jest realne.
e) sprawa rozumiane jako:
- coś, co nas dotyczy,
- zadanie do wykonania, które jest postrzegane jako ważne,
- sprawa, np. narodowa, życia.
2. Temat możesz zrealizować w przykładowy sposób:
- zaangażowanie człowieka w sprawę narodową i w jaki sposób wpłynęło to na rzeczywistość (pozytywnie/negatywnie).
- zaangażowanie podmiotu zbiorowego w sprawę narodową i wpływ na otaczającą rzeczywistość.
- zaangażowanie człowieka w misje i jej wpływ na rzeczywistość otaczającą bohatera.
- aktywizm społeczny jednostki i jego wpływ na otaczającą rzeczywistość.
- zaangażowanie w obszar (dowolny) i wpływ na rzeczywistość, np. poprawa stanu rzeczy.
WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE | POMOCNE WSKAZÓWKI | |
1 | Spełnienie formalnych warunków polecenia (1p.) | 1. Musisz odwołać się do literatury obowiązkowej (która pojawia się w kanonie lektur szkolnych). Lista znajduje się w arkuszu egzaminacyjnym. 2. Nie możesz popełnić błędu kardynalnego, czyli odwołuj się tylko do tekstów, które znasz. 3. Wypowiedź dotyczy problemu wskazanego w poleceniu |
2 | Kompetencje literackie i kulturowe (16p.) |
1. Musisz odwołać się do lektury, wskazanej w poleceniu lub wybranej lektury obowiązkowej oraz innego utworu literackiego w sposób funkcjonalny. 2. Wykorzystaj kontekst literacki, np.: historycznoliteracki, teoretycznoliteracki, literacki, biograficzny, kulturowy, mitologiczny, biblijny, religijny, historyczny, filozoficzny, egzystencjalny, polityczny, społeczny, które pogłębiają i rozwijają rozważany problem. 3. Przedstaw swoją argumentację, przykładowo możesz spróbować wykorzystać akapit analityczny: Temat 1. Jaki wpływ człowieka ma otaczająca go przestrzeń? Teza: Przestrzeń otaczająca człowieka wpływa na zachowanie i przekonania człowieka, a czasem staje się odzwierciedleniem uczuć bohatera. Argument: Przestrzeń może być rozumiana jako miejsce, w którym obecnie przebywa dany bohater. W mieście toczą się różne sytuację i nie bez powodu wielokrotnie miasto może wpływać na zachowanie głównego bohatera nawet w sposób nieświadomy i może przyczyniają się do jego złego zachowania. Przykład: Przykładem może miasto ukazane w powieści rosyjskiego pisarza F. Dostojewskiego „Zbrodnia i kara”. Petersburg przedstawione jest jako miasto zepsucia, w którym nędza, głód, pijaństwo i chęć pozyskania pieniędzy jest na pierwszym miejscu. Warunki te wpływają negatywnie na psychikę człowieka. Przykładowo Sonia została zmuszona do uprawiania prostytucji ze względu na sytuacje finansową. Miasto samo w sobie emanowało negatywnymi wibracjami, które mogły wpłynąć na głównego bohatera Rodiona Raskolnikowa, Można powiedzieć, że miasto to całkowicie wyssysało z niego motywacje do życia. Kontekst: Motyw przebywania w określony miejscu, który ma dla nas negatywny wpływ pojawia się również w wielu opowieściach z czasów obozów koncentracyjnych, gdzie człowiek został pozbawiony sensu życia. Miejsce, w którym przebywał wpływało negatywnie na jego zachowanie. Codzienna praca, widok zmarłych ludzi był dla obozowiczów codziennością, a to wpłynęło na ich zachowanie i sprawiło, że wielu z nich straciło sens swojego życia. Obozowicze nie widzieli opcji uwolnienia, a to warunki, w których przebywali wysysało z nich motywacje do życia i walki o przetrwanie. Wniosek: Miejsce, w którym przebywamy ma szczególne znaczenie na nasze zachowanie i postawę życiową. Przygnębiający widok miejsca wysysa z nas chęć walki, motywację do życia i przyczynia się do wielu tragedii. 4. Staraj się uważać na błędy rzeczowe i językowe. Przykładowe konteksty i utwory: 1. Motyw miasta Oran z „Dżumy” jako miasto odseparowane od świata w sposób metaforyczny i fizyczny i jak wpływało na zachowanie poszczególnych bohaterów. 2. Dom jako miejsce powrotu, tęsknoty, np. Odyseja. Dom jako przestrzeń, w której czujemy się bezpiecznie. Tylko w domu Odyseusz mógł poczuć ukojenie. 3. Dom Ojca w Biblii jako przestrzeń bezpieczeństwa, religijni ludzie dążą do spotkania z Bogiem. 4. Soplicowo z Pana Tadeusza A. Mickiewicza jako miejsce zgody, stanowiące ostoje polskości. Temat 2. Postawa zaangażowania w sprawę jako próba zmiany rzeczywistości. Teza: Zaangażowanie w sprawę pozwala zmienić rzeczywistość z różnym skutkiem. Argument: Ludzie lubią czuć się potrzebni i wiedzą, że ich zaangażowanie może mieć wpływ na zmianę rzeczywistości. Działania te mogą dotyczyć różnych sfer życia i przynoszą różny skutek. Przykładem może być zaangażowanie się w sprawę narodową jakie miało miejsce w „Weselu” S. Wyspiańskiego. Chłopi mieli wszystkie elementy, które mogłoby stanowić zryw narodowowyzwoleńczy, jednak po zgubieniu złotego rogu nie mieli już wystarczająco chęci (zaangażowania) do działania. Kontekst: motyw zaangażowania się w sprawę narodową był powszechny w manifestach, np. romantyków, którzy chcieli dokonać wyzwolenia spod rąk zaborców. Sytuacja Polaków wpłynęła na rozwój tzw. Wielkiej Emigracji. Pisano wówczas wiele dzieł o tematyce zachęcającego do walki, np. Dziady cz. III. Zaagnażowanie literackie mogło przyczynić się do wielu powstań. Wniosek: Wyspiański w swoim dramacie ukazuje, w jaki sposób brak wystarczającego zaangażowania wpływa na całą sprawę narodową. Brak rogu i możliwości zadęcia w niego przycyzniło się do tego, że ludzie nie podjęli się walki, a zaczęli tańczyć taniec Chocholi, który symbolizuje marazm i uśpienie narodu. Brak zaangażowania sprawia, że działania, które miałby wpłynąć na zmianę rzeczywistości są zatrzymane. - historycznoliteracki: manifesty pisane przez romantyków,- dzieła literackie powstające ku pokrzepieniu serc i ich wpływ na działanie ludności, - brak zaangażowania się w sytuacje nie wpływa pozytywnie na zmianę warunków życia – opowiadania łagrowe i lagrowe. - nowele, np. Siłaczka i chęć poprawy życia biednym, - dążenie do poprawy życia w pozytywizmie (praca u podstaw, utylitaryzm). |
3. | Kompozycja wypowiedzi: struktura, spójność i styl (7p.) | 1. Zadbaj o przejrzystą konstrukcję wypowiedzi w swojej pracy, oznacza to, że dokonaj podziału pracy na: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Rozpocznij każdą część od akapitu. 2. Zadbaj o spójność wypowiedzi, tj. używaj środków językowych, które wskazują zespolenie tekstu, np. frazy: słowem, a poza tym, na przykład, przy tym, już odtąd, w ten sposób, inaczej mówiąc3. Staraj się posługiwać konsekwentnie jednym stylem. |
4. | Zakres i poprawność środków językowych (11p.) | 1. Używaj bogatej leksyki (np. frazeologizmów, wyrazów rzadziej używanych w języku polskim). 2. Używaj środków językowych, które pomagają Ci zrealizować temat wypracowania w sposób swobodny i precyzyjny. 3. Uważaj na interpunkcje, błędy językowe i ortograficzne. 4. Bądź konsekwentny w zapisie nazw utworów, szczególnie przy pisowni tytułów tych dzieł:
|