Wybrane zdania złożone podrzędnie okolicznikowe:
„Znalazłeś miejsce tam, gdzie wielu innych chętnych się nie dostało”.
„Kiedy podjąłeś decyzję o nauce w szkole filmowej, zgodziłeś się na okres bardzo intensywnej pracy”,
„Ciesz się nawet najmniejszymi sukcesami, ponieważ wielkie aktorstwo rodzi się latami”.
Przykładowe zdanie:
Zostaniesz wspaniałym aktorem, jeśli jesteś gotów na szereg poświęceń.
Zdanie pojedyncze, to zdanie, które posiada jedno orzeczenie.
Zdanie złożone zawiera co najmniej dwa orzeczenia. Wyróżniamy dwa rodzaje zdań złożonych:
zdanie złożone współrzędnie – żadne ze zdań składowych nie określa drugiego, a zdania te wzajemnie się uzupełniają.
zdanie złożone podrzędnie – jedno ze zdań składowych określa drugie, czyli jest wobec niego podrzędne. W zdaniu złożonym podrzędnie wyróżniamy:
– zdanie nadrzędne (to, do którego stawiamy pytanie),
– zdanie podrzędne (to, które jest odpowiedzią na pytanie).
Zdanie podrzędne okolicznikowe pełni funkcję okolicznika, dlatego można je rozpoznać zadając pytania właściwe dla danego rodzaju okolicznika:
Okolicznik określa orzeczenie i występuje w kilku rodzajach:
· okolicznik czasu (kiedy?) – wskazuje czas wykonywania czynności,
· okolicznik sposobu (jak?) – wskazuje na sposób wykonywania czynność,
· okolicznik celu (w jakim celu?)– wskazuje cel wykonywania czynność,
· okolicznik przyczyny (dlaczego?) – wskazuje na powód wykonywania czynności,
· okolicznik przyzwolenia (mimo co?) – wyjaśnia potencjalne przeszkody w wykonaniu czynności.
· okolicznik miejsca (gdzie?) – określa miejsce wykonywania czynności,
· okolicznik stopnia i miary (ile?) – określa ilość lub właściwości ilościowe czego,
· okolicznik warunku (w jakim wypadku?) – określa warunki wystąpienia czegoś.