Oceń, czy martyrologiczna tradycja polski jest obciążeniem, czy podstawą narodu.
Martyrologiczna wizja polskości przez wiele lat stanowiła fundament polskości, który w pewnym sensie mógł być obciążeniem dla narodu. Widoczne jest to m.in. w powieści Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej oraz w Dziadach, w których Mickiewicz odwołuje się do mesjanizmu Polaków.
Martyrologia to cierpienie, męczeństwo narodu, grupy społecznej lub wyznawców religii.