Objętość mieszaniny wody z denaturatem i grochu z makiem nie będą równe sumie zmieszanych objętości.
Zjawisko występujące w czasie mieszania porcji dwóch substancji, w którym końcowa objętość nie jest sumą objętości, obu części nazywamy kontrakcją. Szczególnie łatwe do zaobserwowania jest ono w mieszaninach etanolu z wodą, wynika to z faktu, że między cząsteczkami wody i alkoholu powstają wiązania przyciągające cząstki bliżej siebie. Zjawisko kontrakcji odkrył w XIX wieku rosyjski chemik D. Mendelejew.