W literaturze i teatrze istnieje długa tradycja wykorzystywania groteski jako narzędzia artystycznego do przedstawiania świata na opak, gdzie normy i wartości społeczne są odwrócone, a absurdalność i nonsens dominują. W wielu utworach literackich i dramatycznych, takich jak Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza, Tango Sławomira Mrożka i Antygona w Nowym Jorku Janusza Głowackiego, odnajdujemy elementy groteski, które prowokują do refleksji nad ludzkim zachowaniem i kondycją społeczną.
Dramat „Szewcy” Witkiewicza to spektakl, który jest znany z przewrotnego i absurdalnego obrazu społeczeństwa. Postacie, takie jak Proszak czy Szewc, stają się karykaturami ludzi o niskich wartościach moralnych. Groteskowe sceny kanibalizmu i destrukcji ukazują absurdy i skrajności ludzkiego zachowania. Witkacy wykorzystuje groteskę, aby skrytykować hipokryzję i deprawację społeczeństwa, tworząc świat na opak, gdzie normy moralne są odwrócone, a brutalność i zepsucie dominują.
W dramacie Tango Mrożka groteska służy jako narzędzie do przedstawienia absurdu życia w społeczeństwie totalitarnym. Postacie takie jak Artur, Matka czy Inżynier są zdeformowanymi wizerunkami ludzi poddanych absurdom biurokracji i propagandy. W świecie tego dramatu, normy etyczne i logiczne są całkowicie zanegowane, a nonsens i absurd dominują. Mrożek ukazuje świat na opak, aby wyrazić swoją krytykę systemu totalitarnego i jego absurdalności.
W adaptacji Antygony w Nowym Jorku Głowackiego groteska wykorzystywana jest do ukazania absurdu życia bohaterów w obcym dla nich środowisku. Bohaterowie, przybywając z różnych części świata do Nowego Jorku, stają się karykaturami samych siebie, próbując dostosować się do nowych warunków. Groteskowe sytuacje wynikają z konfrontacji różnych kultur i stylów życia. Głowacki używa groteski, aby podkreślić obcość, dezorientację i nieporozumienia, tworząc świat na opak, gdzie normy kulturowe są obalone, a ludzkie relacje ulegają deformacji.
W Szewcach Witkiewicza Tangu Mrożka i Antygonie w Nowym Jorku Głowackiego groteska jest wykorzystywana jako potężne narzędzie artystyczne do przedstawienia świata na opak i krytyki norm społecznych. Poprzez przekształcanie codzienności w absurdalną rzeczywistość, autorzy tych dzieł prowokują do refleksji nad ludzkim zachowaniem, systemami społecznymi i kondycją człowieka w nieprzewidywalnym i absurdalnym świecie.
Groteska to zabieg stylistyczny, którego celem jest przedstawienie nierealnej, absurdalnej wizji świata poprzez zestawianie ze sobą antagonistycznych elementów rzeczywistości.