Kościoły reformowane nie uznawały władzy papieża ani cesarza, a duchowni katoliccy skupiali się na sprawach swoich państw.
Dobiegło końca odrodzenie, gdyż nastąpiła reforma Kościoła, odbył się sobór trydencki, zakończyła się wojna trzydziestoletnia.
Nastąpiła reforma Kościoła katolickiego (kontrreformacja). Zapoczątkował ją sobór trydencki obradujący w latach 1545-1563, który:
Podkreślił, że do zbawienia konieczne są wiara i łaska Boża.
Za obowiązująca wersję Biblii uznał Wulgatę.
Utrzymał przeprowadzanie nabożeństw po łacinie i celibat księży.
Potwierdził ważność odpustów, lecz sprzeciwił się ich sprzedaży, nikolaizmowi i nepotyzmie.
By podnieść poziom duchowieństwa, kazał starannie dobierać księży i kształcić ich w seminariach duchownych.
Za umowny koniec odrodzenia, w zależności od państwa, uznaje się wiele dat – zarówno zakończenie obrad soboru trydenckiego, jak i koniec wojny trzydziestoletniej. Sobór w Trydencie ustanowił nowe zasady mające obowiązywać w Kościele katolickim. Spośród nich wymienić można: uznanie łacińskiego przekładu Biblii – Wulgaty, za jedyny autentyczny, potępienie demoralizacji duchowieństwa poprzez istnienie nikolaizmu, nepotyzmu i sprzedaży odpustów, potępienie predestynacji, utworzenie seminariów, czyli instytucji, które przygotowywać miały przyszłych księży, zachowanie zasad celibatu i kontynuowanie prowadzenia mszy po łacinie.