Do wybuchu insurekcji doszło 24 marca 1794 r. Bezpośrednią przyczyną był rosyjski rozkaz zmniejszenia polskiej armii do 15 tysięcy żołnierzy. W akcie sprzeciwu generał Antoni Madaliński pomaszerował ze swoimi oddziałami do Krakowa, gdzie wybuchło powstanie.
Wiesz już, że po II rozbiorze liczebność polskiej armii była już bardzo mała w porównaniu z armią okupantów. Nic więc dziwnego, że rosyjski nakaz zmniejszenia wojsk polskich do 15 tysięcy wywołał bunt Polaków, który doprowadził do rozpoczęcia powstania.
24 marca 1794 roku na rynku w Krakowie Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę, w której oświadczył, że swojej władzy będzie używał wyłącznie „dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności”. Kościuszko został najwyższym naczelnikiem Sił Zbrojnych Narodowych i objął dyktatorską władzę nad powstaniem. Zwycięstwo pod Racławicami 4 kwietnia 1794 roku przyspieszyło wybuch powstania w innych częściach kraju.