a. Wygląd szlacheckiego dworu:
"Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;
Świeciły się z daleka pobielane ściany,
Tym bielsze, że odbite od ciemnej zieleni
Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni.
Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi,
I stodołę miał wielką, i przy niej trzy stogi
Użątku, co pod strzechą zmieścić się nie może;
Widać, że okolica obfita we zboże [...]
Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza,
Że gościnna we wszystkich w gościnę zaprasza [...]”
b. rola gospodarza:
„Bo Sędzia w domu dawne obyczaje chował
I nigdy nie dozwalał, by chybiano względu
Dla wieku, urodzenia, rozumu, urzędu.
"Tym ładem", mawiał, domy i narody słyną,
Z jego upadkiem domy i narody giną.””
c. zasady grzeczności i okazywanie szacunku innym osobom (w tym służbie):
"Właśnie z lasu wracało towarzystwo całe
Wesoło, lecz w porządku; naprzód dzieci małe
Z dozorcą, potem Sędzia szedł z Podkomorzyną,
Obok pan Podkomorzy otoczon rodziną;
Panny szły przed młodzieżą, a młodzież na boku;
Panny szły przed młodzieżą o jakieś pół kroku
(Tak każe przyzwoitość); nikt tam nie rozprawiał
O porządku, nikt mężczyzn i dam nie ustawiał,
A każdy mimowolnie porządku pilnował.”
d. gościnność:
"Różne też były dla dam i mężczyzn potrawy;
Tu roznoszono tace z całą służbą kawy,
Tace ogromne, w kwiaty ślicznie malowane,
Na nich kuszące wonnie imbryki blaszane
I z porcelany saskiej złote filiżanki;
Przy każdej garnuszeczek mały do śmietanki,”
„Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza,
Że gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza. […]”
e. formy spędzania czasu:
"I szły pary po parach hucznie i wesoło,
Rozkręcało się, znowu skręcało się koło,
Jak wąż olbrzymi, w tysiąc łamiący się zwojów;
Mieni się cętkowata, różna barwa strojów
Damskich, pańskich, żołnierskich, jak łuska błyszcząca,
Wyzłocona promieńmi zachodniego słońca
I odbita o ciemne murawy wezgłowia
Wre taniec, brzmi muzyka, oklaski i zdrowia!"
f. rodzaje potraw i sposoby ich przyrządzania:
"Zaś dla mężczyzn wędliny leżą do wyboru:
Półgęski tłuste, kumpia, skrzydliki ozoru
Wszystkie wyborne, wszystkie sposobem domowym
Uwędzone w kominie dymem jałowcowym;
W końcu wniesiono zrazy na ostatnie danie
Takie bywało w domu Sędziego śniadanie"
„Pan Tadeusz – Księga pierwsza” - wygląd szlacheckiego dworu,zasady grzeczności i okazywanie szacunku innym osobom (w tym służbie), gościnność.
„Pan Tadeusz – Księga druga” - rodzaje potraw i sposoby ich przyrządzania, gościnność, rola gospodarza.
„Pan Tadeusz – Księga dwunasta” - formy spędzania czasu