Zdolność rozdzielcza to najmniejsza odległość między punktami, które można odróżnić jako oddzielne.
Mikroskop o największej zdolności rozdzielczej: transmisyjny mikroskop elektronowy
Mikroskop o najmniejszej zdolności rozdzielczej: mikroskop świetlny
Wyróżniamy dwa rodzaje mikroskopów elektronowych: transmisyjny mikroskop elektronowy (TEM) i skaningowy mikroskop elektronowy (SEM). SEM ma mniejszą zdolność rozdzielczą niż TEM.
Mikroskop optyczny składa się z układu optycznego i układu mechanicznego. Do elementów optycznych należą okular, obiektyw, kondensor i źródło światła. Układ mechaniczny zapewnia stabilność, odpowiednie ułożenie oraz swobodne przemieszczanie elementów układu optycznego względem preparatu. Składa się między innymi ze śruby mikrometrycznej i śruby makrometrycznej, które pozwalają ustawić odpowiednią ostrość obrazu.