W tym ćwiczeniu musisz przeprowadzić badanie zagęszczenia populacji mszyc. Wykonaj następujące punkty:
Materiały, które będą Ci potrzebne do wykonania tego badania: lupa, linijka, papier w kratkę lub papier milimetrowy (opcjonalnie), telefon z dostępem do internetu lub atlas pospolitych roślin, gumowe rękawiczki umożliwiające swobodne ruchy, ołówek i zeszyt przedmiotowy, ok. 60 cienkich pasków papieru zainspirowanych schematem.
Następnie wykonaj następujące czynności:
-Zobacz w internecie lub w atlasie roślin, jakie wymagania do życia ma pokrzywa (il. 5.4). Potem poszukaj w swojej okolicy siedlisk, które umożliwiają tej roślinie dobre warunki. Następnie musisz wybrać 5 sztuk pokrzywy z mszycami od spodu. Załóż rękawice ochronne oraz zaznacz rośliny paskami papieru. Owiń paski wokół łodyg i przełóż jej koniec przez wycięcie. Musisz zapisać numer tej rośliny cyframi rzymskimi I-V.
-Na każdej z roślin jest po 10 liści, które musisz zbadać. Musisz zaznaczyć każdy z liści paskiem papieru z odpowiednim oznaczeniem przy użyciu cyfr arabskich 1-10. Następnie zmierz z pomocą linijki każdy liść. Musisz obliczyć jego przybliżoną powierzchnię, skorzystaj ze wzoru na powierzchnię trójkąta:
lub na powierzchnię trójkąta równobocznego:
.
-Tabelę przerysuj do zeszytu oraz zapisz w niej otrzymane wyniki.
-Po skończeniu badań usuń z roślin paski papieru. Weź je ze sobą, aby nie zostawiać śmieci, następnie wyrzuć do kosza na papier.
Przeprowadź obserwacje:
-Na powierzchni pokrzywy żyją zwykle brązowozielone mszyce (Macrosiphum euphorbiae; il. 5.5) i zielone z ciemnymi podłużnymi liniami (Aphis urticarial il. 5.6). Z użyciem lupy starannie obejrzyj dolną stronę każdego z badanych 10 liści. Następnie musisz policzyć ile mszyc znajduje się na każdym z nich.
-Tabelę musisz przerysować do zeszytu oraz uzupełnić ją w otrzymane wyniki.
-Następnie oblicz, jak zagęszczona jest populacja mszyc, czyli ile mszyc znajduje się średnio na 1 cm2 liścia pokrzywy. Podziel średnią liczbę mszyc na liściu (ostatnia kolumna tab. 5.3) przez średnią powierzchnię liścia (ostatnia kolumna tab. 5.2).
Przykładowo: Średnia liczba mszyc na liściu: 40, średnia powierzchnia liścia: 12,5 cm.
X = 40/12,5, X = 3,2.
Odpowiedź: Na liściu znajduje się średnio 3,2 mszyc na 1 cm2.
-Po zakończonych badaniach musisz sformułować i zapisać wniosek dotyczący zagęszczenia populacji mszyc żerujących na pokrzywie.
-Musisz obrać nazwę zależności pokarmowej pomiędzy pokrzywą i mszycą.
-Oceń, jaki wpływ na kondycję roślin ma obecność mszyc. Jaki związek zachodzi pomiędzy kondycją roślin a zagęszczeniem mszyc?
- Określ, ile gatunków mszyc występuje na pokrzywach. Jeśli więcej niż jeden, czy któryś z nich jest liczniejszy? Ostatnim zadaniem będzie zaplanowanie podobnej obserwacji dotyczącej innych gatunków zwierząt i roślin.
Wymagania życiowe pokrzywy:
- duża wilgotność gleby/powietrza,
- bytuje w zaciszu/raczej w cieniu,
- żyzna gleba.
Siedliska, w których pokrzywa może bytować: las, tereny niedaleko rzeki, w ogrodzie pod drzewami.
Tabela 1. Powierzchnia badanych liści pokrzywy
| Numer pokrzywy | Numer liścia | Średnia powierzchnia liścia | |||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | ||
| I | 7,4 | 7,1 | 6,8 | 6,7 | 6,4 | 8,3 | 9,8 | 5,6 | 7,0 | 5,6 | 7,1 cm2 |
| II | 10,2 | 11,5 | 8,9 | 5,7 | 9,1 | 8,9 | 6,9 | 7,1 | 7,2 | 10,4 | 8,6 cm2 |
| III | 5,6 | 7,0 | 5,8 | 9,8 | 8,4 | 6,4 | 6,7 | 6,8 | 7,1 | 8,4 | 7,2 cm2 |
| IV | 11 | 12 | 11,5 | 10,6 | 10,1 | 8,5 | 6,7 | 8,9 | 7,9 | 8,0 | 9,5 cm2 |
| V | 13 | 13,6 | 13,2 | 10,6 | 9,9 | 9,8 | 10 | 10,9 | 11 | 11,3 | 11,3 cm2 |
Tabela 2. Liczba mszyc na badanych liściach pokrzywy
| Numer pokrzywy | Liczba mszyc na spodniej stronie liści | |||||||||||
| numer liścia | razem | średnio na 1 liściu | ||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | |||
| I | 33 | 32 | 51 | 33 | 39 | 44 | 41 | 29 | 41 | 21 | 364 | 36,4 |
| II | 43 | 41 | 44 | 30 | 38 | 28 | 29 | 33 | 31 | 39 | 356 | 35,6 |
| III | 34 | 35 | 45 | 32 | 28 | 26 | 20 | 32 | 31 | 24 | 307 | 30,7 |
| IV | 36 | 36 | 35 | 39 | 38 | 29 | 11 | 23 | 30 | 34 | 279 | 27,9 |
| V | 40 | 27 | 30 | 41 | 31 | 32 | 38 | 24 | 22 | 27 | 312 | 31,2 |
Tabela 3. Zagęszczenie populacji
| Numer pokrzywy | Średnia powierzchnia liścia [cm2] | Średnia liczba mszyc na 1 liściu | Zagęszczenie na 1 cm2 liścia |
| I | 7,1 | 36,4 | 5,13 |
| II | 8,6 | 35,6 | 4,14 |
| III | 7,2 | 30,7 | 4,26 |
| IV | 9,5 | 27,9 | 2,94 |
| V | 11,3 | 31,2 | 2,76 |
Wniosek: Zagęszczenie mszyc na 1 cm2 liścia wynosi od 2,76 do 5,13 mszyc.
Mszyca żerująca na pokrzywie to pasożytnictwo, ponieważ obecność mszycy osłabia kondycję rośliny. Im więcej mszyc na roślinie tym kondycja jej spada.
Na roślinach występował tylko jeden gatunek, były to brązowozielone mszyce (Macrosiphum euphorbiae).
Podobną obserwację można zrobić ślimakach w ogrodzie.
Mszyca to niewielki owad o miękkim, o delikatnym ciele i błoniastych skrzydłach, które często są zredukowane. Mszyce to szkodniki wysysające soki z roślin. Najczęstszym miejscem żerowania mszycy są młode pąki wierzchołkowe, młode liście, kwiatostany oraz pąki kwiatowe.