brak jednego spójnego systemu filozoficznego.
człowiek to istota nie tylko myśląca, ale też odczuwająca. opozycja wobec oświeceniowej wizji człowieka, który kierował się rozumem. Dla romantyków równie ważne było poznanie świata poprzez uczucia.
rzeczywistość to nie tylko wymiar materialny, ale też metafizyczny – dualizm rzeczywistości.
w przeciwieństwie do przedstawicieli oświecenia (racjonalizm i empiryzm) romantycy uważali, że świata nie można poznać i zbadać samym rozumem, jest to możliwe tylko dzięki intuicji i odczuciom.
romantycy byli przekonani, że idea jest pierwotna, a świat materialny ma charakter wtórny (idealizm – przedstawiciel Johann Gottlieb Fichte), świadomość ludzka określa i nadaje kształt i sens światu realnemu.
filozofia czynu – wolność człowieka, która jest jego istotą, objawia się w działaniu. Bierność jest zła.
filozofia Hegla: dzieje ludzkości są logicznie uporządkowane (duch czasów), a kolejne etapy (np. rewolucje), konieczne do rozwoju.
polska koncepcja mesjanizmu – Polacy jako naród wybrany w efekcie cierpień, których doznają od zaborców, zbawią całą ludzkość.
Romantycy nie stworzyli jednej głównej filozofii, ponieważ założenia filozoficzne przedstawiali zarówno w literaturze, sztuce, jak i w traktatach filozoficznych.
Najważniejsze założenia romantyków to dualizm świata – czyli świat składa się ze sfery materialnej i duchowej, w związku z tym samo jego poznanie odbywa się nie tylko za pomocą rozumu (czyli empirycznie – tak jak robili to poprzednicy w oświeceniu), ale przede wszystkim za pośrednictwem uczuć i intuicji. Duży wpływ na romantyków miała filozofia niemieckiego idealizmu, stworzona przez Johanna Gottlieba Fichte. Twierdził on, że świat materialny ma charakter wtórny wobec pierwotnej idei, a świadomość ludzka jest niezależna od świata rzeczy i określa go i nadaje mu sens. Równocześnie natura ludzka związana jest z działaniem, więc każda bierność jest zła (filozofia czynu). Georg Hegel Friedrich Hegel twierdził również, że historia człowieka i ludzkości to proces logicznie uporządkowany i kierowany przez wyższą, ponadnaturalną siłę – ducha czasów. Wśród polskich twórców zwłaszcza emigracyjnych rozwinęła się teoria mesjanizmu – Polacy jako naród wybrany, w efekcie cierpień, które zadają im władze zaborcze, zbawią całą ludzkość i dzięki nim na świecie zapanuje ład i porządek – Królestwo Boże.