Metale należące do grupy pierwszej układu okresowego gwałtownie reagują z wodą, natomiast metale z grupy drugiej reagują z wodą wolniej.
Metale leżące w pierwszej i drugiej grupie układu okresowego – odpowiednio litowce i berylowce – są metalami aktywnymi. Aktywność ta wynika z faktu, że metale te na swoich powłokach walencyjnych posiadają jeden (litowce) lub dwa (berylowce) elektrony, które podczas reakcji chemicznych mogą łatwo ulec odłączeniu. Łatwość odłączenia tych elektronów wiąże się z tym, że w jego wyniku, powstałe kationy metali posiadają trwałą konfigurację elektronową gazu szlachetnego. Na ostatniej, walencyjnej powłoce mają zatem dublet elektronowy (przypadek ten dotyczy tylko litu) lub oktet elektronowy. Litowce są bardziej reaktywne aniżeli berylowce. Reagują one z wodą gwałtownie, podczas gdy berylowce reagują z nią wolniej (natomiast beryl nie reaguje wcale). Aktywność metali rośnie w lewo — poruszając się w okresie oraz w dół — poruszając się w grupie. W ten sposób łatwo można stwierdzić, że na przykład potas K znajdujący się w 1. grupie układu okresowego jest bardziej aktywny od wapnia Ca, który znajduje się w grupie 2. i w tym samym okresie. Analogicznie można porównać aktywność sodu Na i cezu Cs – bardziej aktywny będzie metal „leżący niżej” w grupie, tzn. taki, który znajduje się w okresie o większym numerze. Dlatego też większą aktywnością będzie cechować się cez, znajdujący się w 7. okresie, natomiast mniejszą sód Na – leżący w 3. okresie.