Nie zawsze.
Działanie soczewki zależy od jej krzywizny oraz stosunku współczynników załamania między soczewką a otoczeniem. Soczewka wypukła może działać jako soczewka skupiająca, gdy jej krzywizna jest odpowiednio dobrana i gdy ośrodek soczewki ma większy współczynnik załamania niż otoczenie. Natomiast soczewka wypukła może działać jako soczewka rozpraszająca, jeśli jej krzywizna jest odpowiednio dobrana i ośrodek soczewki ma mniejszy współczynnik załamania niż otoczenie.
Podobnie, soczewka wklęsła może działać jako soczewka rozpraszająca, gdy jej krzywizna jest odpowiednio dobrana i gdy ośrodek soczewki ma większy współczynnik załamania niż otoczenie. Jednak soczewka wklęsła może również działać jako soczewka skupiająca, jeśli jej krzywizna jest odpowiednio dobrana i ośrodek soczewki ma mniejszy współczynnik załamania niż otoczenie.
O przeznaczeniu soczewki decyduje gęstość materiału, z jakiego jest zrobiona.