Przykłady wpływu budowy geologicznej wyżyn na ukształtowanie ich powierzchni:
- Podłoże Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej zbudowane jest z wapieni, które podlegają procesowi krasowienia, dlatego w regionie tym występują liczne formy krasu powierzchniowego i podziemnego (m.in. jaskinie, wywierzyska, ostańce krasowe).
- W orogenezie hercyńskiej na Wyżynie Śląskiej powstało zapadlisko górnośląskie, które następnie zostało wypełnione utworami paleozoicznymi, m.in. złożami węgla kamiennego. Wskutek późniejszej eksploatacji tego surowca na Wyżynie Śląskiej powstało wiele form pogórniczych, są to m.in. hałdy i leje.
- Na części obszaru Niecki Nidziańskiej podłoże zbudowane jest z gipsów. Rozwinął się tam bardzo rzadko spotykany kras gipsowy. Formy krasowe, które występują w obrębie Niecki Nidziańskiej to głównie jaskinie, leje krasowe, zapadliska i ślepe doliny.
Procesy krasowe polegają na rozpuszczaniu skał przez wody powierzchniowe i podziemne z udziałem roztworu kwasu węglowego. Aby mogły zajść, podłoże musi być zbudowane ze skał wapiennych lub gipsowych.