Motyw bezdomności widoczny jest w legendzie o św. Aleksym, który sam zdecydował się na pustelnicze życie. Święty Aleksy urodził się w bogatej i wpływowej rodzinie, ale na skutek swojego pragnienia duchowej ascetycznej życia, zrezygnował z dóbr materialnych. Porzucił dom swoich rodziców i wyjechał z Rzymu, aby żyć jako żebrak. W późniejszym okresie swojego życia Aleksy przestawił się na życie pod schodami kościoła, gdzie żył jako eremita, oddany modlitwie i życiu ascetycznemu.
Motyw bezdomności w Konradzie Wallenrodzie jest wykorzystywany przez Mickiewicza, aby ukazać tragiczne skutki podboju zakonu krzyżackiego dla Litwy i jej ludności. Jest to element obrazu Polski i Litwy pod jarzmem obcych władz, a także podkreślenie konieczności walki o niepodległość i wyzwolenie. Bezdomność jest tu symbolem narodowego cierpienia i potrzeby reakcji patriotycznej na te niesprawiedliwości.
Motyw to schemat literacki, który przejawia się w podobieństwie tematycznym dzieł.