W wierszu „Śmierć pułkownika” Adam Mickiewicz tworzy legendarne przedstawienie Emilii Plater jako bohaterskiej postaci. W przeciwieństwie do faktów historycznych, w wierszu zmienia okoliczności śmierci Emilii. Poeta ukazuje ją jako poległą w walce z wrogiem, mimo że w rzeczywistości zmarła na skutek choroby.
Adam Mickiewicz prawdopodobnie uczynił Emilię Plater bohaterką wiersza ze względu na jej odwagę, patriotyzm i determinację w walce o niepodległość Polski. Miała ona symboliczne znaczenie jako kobieta, która zdecydowała się walczyć u boku mężczyzn, łamiąc konwencje społeczne. Przez zmienienie okoliczności jej śmierci na bohaterską, Mickiewicz wzmacniał jej wizerunek jako narodowej ikony, która oddała życie dla sprawy ojczyzny.
Sytuacja kobiet w XIX w. nie należała do najłatwiejszych. Żyjąca wówczas kobieta miała jedyną drogę do realizacji siebie – poprzez rodzinę. Posiadając tę wiedzę, staje się zrozumiałe, dlaczego Mickiewicz ujawnił dopiero na końcu utworu, że tytułowym Pułkownikiem była kobieta o heroicznej postawie.