I. Obustronne korzystne oddziaływanie między gatunkami, z których żaden nie może w naturalnych warunkach funkcjonować osobno. – obowiązkowa
II. Zależność między gatunkami przynosząca korzyści obu stronom, choć każdy z nich może także żyć samodzielnie. – nieobowiązkowa
Symbioza to relacja nieantagonistyczna zachodząca między gatunkami (symbiontami), gdzie oba z nich czerpią z niej korzyści. Jeśli ta zależność jest konieczna dla przeżycia obu gatunków organizmów, wówczas jest to symbioza obowiązkowa, nazywana również mutualizmem. Jako przykłady można wymienić relacje: owadów z kwiatami owadopylnymi, glonów i grzybów, które tworzą porost (glon dostarcza grzybowi produkty fotosyntezy, a grzyb chroni go przed wyschnięciem i dostarcza mu wodę oraz sole mineralne), przeżuwacze i bakterie żyjące w ich przewodach pokarmowych, bakterie brodawkowymi i korzeniami roślin motylkowych (bakterie wiążą i dostarczają roślinie azot z powietrza, a roślina dostarcza im produkty fotosyntezy), grzyby i rośliny nasienne (mikoryza – grzyb dostarcza wodę i sole mineralne, a w zamian otrzymuje od rośliny produkty fotosyntezy). Natomiast jeśli symbioza nie jest konieczna do przeżycia, gdzie osobniki dwóch gatunków odnoszą korzyści, ale nie są od siebie uzależnione, to jest to symbioza nieobowiązkowa, nazywana również fakultatywną, czy protokooperacją. Jej przykładami są: relacja ukwiała z krabem pustelnikiem, bawołu i bąkojada.