Do bloku wschodniego należały: ZSRR, Polska, NRD, Czechosłowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria, Albania oraz do pewnego momentu Austria (część) oraz Jugosławia.
Do Zachodu należały: Wielka Brytania, Irlandia, Islandia, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Dania, RFN, Holandia, Belgia, Francja, Szwajcaria, Włochy Grecja, Turcja, Hiszpania, Portugalia oraz od pewnego momentu Austria i Jugosławia.
Przyczyniły się do tego konferencje wielkiej trójki (na których ustalano powojenny wygląd Europy), napięcia pomiędzy blokiem wschodnim a Zachodem po wojnie (izolacjonistyczna polityka Wschodu oraz integracja państw zachodnich, np. poprzez plan Marshalla), oraz totalitarystyczne zapędy ZSRR, oraz innych państw komunistycznych ze wschodu (ścisła kontrola polityki, wojska oraz społeczeństwa krajów podległych Moskwie).
Churchill stwierdził, iż żelazna kurtyna przebiegała „od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem”, oraz że „nie jest to Europa oswobodzona, o którą walczyliśmy”.