podział cesarstwa na wschodniorzymskie i zachodniorzymskie,
spadek znaczenia władzy cesarskiej,
najazdy plemion germańskich
Upadek Cesarstwa Rzymskiego był wynikiem wielu czynników, w tym zarówno przyczyn wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Wśród przyczyn wewnętrznych można wymienić kryzys gospodarczy, który wynikał z korupcji lub kryzys militarny, związany z wojnami domowymi.
Zewnętrzne czynniki, które przyczyniły się do upadku Rzymu, obejmują m.in. naciski ze strony plemion germańskich, migracje ludów, które prowadziły do destabilizacji granic, a także presję ze strony Persji oraz innych potężnych państw.