W wierszu występuje kilka przenośni, które mają swoje symboliczne znaczenie:
„dawna stolica świata” – Przenośnia ta odnosi się do domu rodzinnego, który dla podmiotu lirycznego był miejscem wyjątkowym i centralnym, ponieważ wszystkie ważne rzeczy działy się właśnie tam.
„przez jego Wielką Izbę przebiegały wszystkie równoleżniki i południki” – Ta przenośnia sugeruje, że dom był tak ważny i wyjątkowy, że wydawał się punktem odniesienia dla całego świata.
„słońce odbijające się zimą niby w lusterku w kuchennym piecu” – Przenośnia ta przedstawia dom jako miejsce, gdzie odbijało się ciepło i blask słońca, tworząc atmosferę przytulności i ciepła.
„Nad domem wisiało niebo, pod domem zakopane było piekło” – Ta przenośnia wskazuje na to, że dom był miejscem, gdzie łączyły się niebo i ziemia, symbolizując harmonię i bliskość z naturą, ale również nawiązując do kontrastów i różnorodności życia. Umieszczenie domu między niebem a piekłem sugeruje, że dom jest miejscem, w którym podmiot liryczny doświadcza zarówno radości, szczęścia i harmonii (niebo), jak i trudności, cierpienia czy nawet konfliktów (piekło).
„Wokół serdecznego palca mamy obracała się cała planeta” – Ta przenośnia wyraża bliską więź z matką, co podkreśla siłę i ważność relacji rodzinnych.
W kontekście teraźniejszości, dom kojarzy się osobie mówiącej jako „mała szkatułka dzieciństwa z zabytkowymi rodzicami”. Wyraża to nostalgiczne i sentymentalne uczucia związane z domem, który teraz jest mniejszy i związany z przeszłością, ale wciąż jest ukryty między drzewami ogrodu i może być odnaleziony w każde wakacje, co sugeruje, że dalej ma dla mówiącej duże znaczenie i wartość emocjonalną.
Wiersz „Dom rodzinny” Józefa Barana opisuje atmosferę i znaczenie rodzinnego domu. Przedstawia on miejsce pełne wspomnień, ciepła, miłości i wspólnych chwil spędzanych w rodzinie.