I. Obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, do których są zaliczane ekosystemy i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, zwierząt i grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.
Forma ochrony przyrody: rezerwat przyrody
Przykład: Rezerwat Przyrody Meteoryt Morasko
II. Pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej. Odznaczają się cechami wyróżniającymi je wśród innych tworów przyrody.
Forma ochrony przyrody: pomnik przyrody
Przykład: Głaz Franciszka Jaśkowiaka
III. Obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.
Forma ochrony przyrody: park narodowy
Przykład: Wielkopolski Park Narodowy
Parki narodowe stanowią obszarowe formy ochrony obejmujące teren o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na których występują określone warunki przyrodnicze, charakterystyczne gatunki roślin, zwierząt i ukształtowanie krajobrazu. Są to obszary, w których przyroda jest zachowana w stanie niezmienionym lub w niewielkim stopniu zmienionym przez człowieka. Tworzy się je w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów i składników przyrody nieożywionej. Na terenach parków obowiązuje zakaz polowania i niszczenia przyrody, a także obowiązuje zachowanie ciszy. W Polsce znajdują się 23 parki narodowe.
Rezerwaty przyrody stanowią obszarowe formy ochrony tworzone w celu ochrony określonego elementu przyrody. Są to obszary, w których przyroda jest zachowana w stanie niezmienionym lub w niewielkim stopniu zmienionym przez człowieka. To tereny cenne ze względów przyrodniczych, naukowych, kulturowych i krajobrazowych. Liczba rezerwatów przyrody w Polsce cały czas rośnie, obecnie jest ich około 1500.
Pomniki przyrody to formy ochrony indywidualnej i są to obiekty ożywione lub nieożywione cenne pod względem naukowym, kulturowym lub historycznym. Najczęściej są to drzewa, głazy, jaskinie i wodospady.