| Osadnicy | Właściciele ziemscy |
| Podleganie sądom ławy wiejskiej.Dziedziczne prawo do uprawianej ziemi.Prawo do opuszczenia gospodarstwa.Płacenie stałego czynszu. | Pobieranie czynszu.Zwiększanie dochodów dzięki założeniu nowej wsi.Organizowanie wyrębu lasów i osuszania bagien. |
Większość miast i osad w Polsce lokowana była na prawie niemieckim, wiązało się to z charakterystycznym układem zachodnich miast i przywilejów miejskich. Ożywione osadnictwo związane jest z napływem osadników niemieckich, dlatego niektóre z miast mają nazwy brzmiące niemiecko.