Postaci na obrazie z zamkniętej przestrzeni pracowni dążą w stronę okna, za którym rozciąga się przestrzeń otwarta. Pracownia to symbol niewoli, to co za oknem jest symbolem wolności. Początkowo postaci są silne i zdeterminowane do osiągnięcia celu, im bardziej się do niego zbliżają, tym bardziej tracą siły. Starcy, którzy znaleźli się przy oknie, są już zbyt niedołężni, by przekroczyć próg.
Jednym z symbolicznych znaczeń dzieła Jacka Malczewskiego Melancholia jest ukazanie sytuacji Polaków w XIX wieku. Polska znajdowała się wtedy pod zaborami, przez różne zrywy niepodległościowe Polacy dążyli do odzyskania wolności.