Czynnik mutagenny to czynnik, który powoduje mutacje, czyli zmiany w materiale genetycznym. Nazywany też jest mutagenem.
Przykłady czynników mutagennych to:
1. Dym tytoniowy – w dymie tytoniowym znajdują się szkodliwe substancje takie jak DDT, kadm, arsen i fenol. Substancje te mogą uszkadzać DNA i zwiększać szanse na mutacje prowadzące do rozwoju nowotworu. Działanie dymu tytoniowego powiązano ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka pęcherza moczowego, raka płuc czy raka żołądka. Dym tytoniowy zaliczmy do mutagenów chemicznych.
2. Wirus opryszczki HSV2 – uważa się, że wirus opryszczki ma działanie mutagenne i zwiększa szanse na raka szyjki macicy. HSV2 jest mutagenem biologicznym.
3. Promieniowanie jonizujące – może prowadzić do uszkodzeń w materiale genetycznym i zwiększa częstość mutacji. Promieniowanie zaliczamy do mutagenów fizycznych.
Wszystkie czynniki mutagenne mogą zostać podzielone na trzy kategorie: biologiczne, fizyczne i chemiczne. Podano po jednym przykładzie każdego z nich.