Monsun letni powstaje latem. Kiedy kontynent się nagrzewa, to nagrzewa się także powietrze. Nagrzane powietrze unosi się do góry, dlatego nad lądem tworzy się niż baryczny. Nad oceanem powietrze jest chłodniejsze i dlatego tworzy się tu wyż baryczny. Z tego powodu ruch powietrza odbywa się z oceanu nad ląd (z wyżu do niżu). Powietrze trafiające nad ląd jest cieple oraz wilgotne.
Monsun zimowy powstaje zimą. Słońce mocniej nagrzewa wodę, więc powietrze staje się lżejsze i unosi się do góry – powstaje niż baryczny. Nad lądem powietrze staje się cięższe, gdyż jest tam zimniej, tworzy się tu wyż. W ten sposób powietrze wieje z lądu w stronę oceanu – z wyżu do niżu. Powietrze wiejące znad lądu jest suche i mroźne.
Klimat monsunowy występuje w prawie każdej strefie klimatycznej, jednakże tylko w południowej i południowo-wschodniej Azji. Niewielka część północnej Australii również jest objęta klimatem monsunowym.