| Cechy mitu w noweli | Cechy baśni w noweli | Cechy legendy w noweli |
| – sakralizacja śmierci Tarłowskiego;– uświęcenie i mitologizacja Traugutta – porównanie do Chrystusa i Leonidasa;– porównanie Jagmina do Herkulesa i Scypiona;– Prometeusz jako symbol poświęcenia;– stylizacja na przypowieść. | – brak konkretnego miejsca i czasu akcji;– elementy fantastyczne – personifikacja świata przyrody;– motyw walki ze złem – powstańcza walka przeciwko zaborcom;– motyw miłości – uczucie Jagmina i Anieli;– motyw mędrca – Romuald Traugutt. | – tematyka historyczna;– wzniosłe i niecodzienne wydarzenia;– postacie autentyczne (Romuald Traugutt) i fikcyjne (Marian Tarłowski, Aniela, Jagmin). |
| Funkcja stylizacji:– język ezopowy;– zaszyfrowanie znaczenia noweli;– uniknięcie cenzury. | ||
Cechy mitu:
sakralny charakter – opowiada o świętych rzeczach i bohaterach;
symboliczność – posługiwanie się symbolami;
narracyjność – brak narratora personalnego;
fabularność – opowiedzenie konkretnej historii;
czasowość – określony początek i koniec;
przestrzeń mityczna – model wyobrażenia o świecie.
Cechy baśni:
brak określonego miejsca i czasu akcji – „dawno, dawno temu…”;
szczęśliwe zakończenie – dobro zawsze zwycięża nad złem;
elementy realistyczne i fantastyczne;
morał – przesłanie i pouczenie.
Cechy legendy:
określone miejsce i czas akcji;
postacie autentyczne i fikcyjne;
nawiązanie do rzeczywistych wydarzeń historycznych;
zawiera elementy fantastyczne.
Stylistyka na mit, baśń i legendę służą autorce przede wszystkim do uniknięcia cenzury. Polska znajdowała się pod zaborami, w związku z czym nie o wszystkim można było pisać jawnie i otwarcie. Orzeszkowa napisała swoją nowelę językiem ezopowym – właściwe treści są przedstawione w sposób utajony i pośredni, autorka nie pisze wprost, kto jest wrogiem powstańców.