Romuald Traugutt jest postacią historyczną i autentyczną. Orzeszkowa znała go osobiście i podzielała jego poglądy. Przedstawia go jako ideał wodza. Jest odważny, roztropny i śmiały. Dba o dyscyplinę i wymaga posłuszeństwa od podwładnych. Jego postać wzbudza szacunek. W noweli jest wykreowany na męczennika narodowego, który porzuca własne życie i poświęca się dla ojczyzny.
Romuald Traugutt dołączył do powstania w kwietniu 1863 r., dowodził oddziałem kobryńskim. Był ostatnim przywódcą powstania. Popierał pokojowe działania, jego działania były zdecydowane. Po jego śmierci powstał poświęcony mu kult, który przedstawiał go jako niezłomnego i religijnego dowódcę.
Orzeszkowa dokonała hiperbolizacji postaci Traugutta. Wyolbrzymiła jego zasługi i poświecenie w celu stworzenia obrazu wielkiego i idealnego dowódcy i bohatera. Wykreowała go na wzór męczennika porównywalnego z Chrystusem.
Romuald Traugutt – kreacja Orzeszkowej:
– idealny dowódca;
– wzbudza szacunek żołnierzy;
– męczennik poświęcający się dla ojczyzny – porównanie z Chrystusem;
– przedkłada dobro narodu nad własne szczęście;
– jego śmierć jest podniosła;
– wyolbrzymienie zasług i poświęcenia – porównanie z Leonidasem.
Romuald Traugutt – postać historyczna:
– dołączył do powstania w kwietniu 1863 r.;
– dowodził oddziałem kobryńskim;
– ostatnia bitwa pod Kołodnem zakończyła się klęską;
– w 1863 r. przebywał w majątku Orzeszkowej;
– był ostatnim dowódcą powstania;
– występował pod pseudonimem: Michał Czarniecki;
– chciał włączyć chłopów do powstania;
– szukał pomocy militarnej i finansowej za granicą;
– został aresztowany w kwietniu 1864 r.;
– nie wydał nikogo;
– został powieszony 5 sierpnia 1864 r.;
– po jego śmierci powstał kult jego osoby;
– stał się symbolem ofiary za ojczyznę.