Antagonizm czynnościowy odnosi się do sytuacji, w której dwie części układu nerwowego wywierają przeciwstawne efekty na ten sam narząd lub układ w organizmie. Przykładem antagonizmu czynnościowego jest działanie układu współczulnego i przywspółczulnego w układzie autonomicznym, które kontrolują wiele funkcji w organizmie.
Antagonizm czynnościowy jest ważnym mechanizmem regulacyjnym w organizmie, który utrzymuje równowagę. W przypadku działania układu współczulnego i przywspółczulnego w układzie autonomicznym:
· układ współczulny jest odpowiedzialny za przygotowanie organizmu do reakcji stresowych lub sytuacji wymagających aktywności fizycznej, zwiększając tempo akcji serca, rozszerzając oskrzela i zwężając naczynia krwionośne skóry,
· układ przywspółczulny działa przeciwnie, obniżając tempo akcji serca, zwężając oskrzela i rozszerzając naczynia krwionośne skóry.
Na przykład, gdy osoba doświadcza stresu, układ współczulny zostaje aktywowany, powodując m.in. zwiększenie tętna i ciśnienia krwi. Jednocześnie układ przywspółczulny jest hamowany, a po stresie staje się dominujący, powodując m.in. spadek tętna i ciśnienia krwi oraz przywracając organizm do stanu spoczynku.