Wraz z rozwojem nauk biologicznych teoria Darwina została wzbogacona o wiadomości pozyskane dzięki rozwojowi genetyki, ekologii i systematyki oraz bioinformatyki.
Obserwacje i założenia Darwina dopasowana do ówczesnej wiedzy na temat dziedziczenia, mutacji i ekspresji genów.
Teoria Darwina jest koncepcją pierwotną. Syntetyczna teoria jest bardziej zaawansowana. Ze względu na połączenie założeń Darwina i osadzenie ich w kontekście dzisiejszej wiedzy teoria syntetyczna jest dziś dominującą teorią.