W drugiej połowie XIX wieku nasilała się stopniowa demokratyzacja państw, w szczególności Europy Zachodniej.
Zaczęto poszerzać prawa wyborcze obywateli. Mieli oni coraz większy wpływ na sytuację w kraju, poprzez branie udziału w głosowaniach, np. w wyborach parlamentarnych, które gwarantowała konstytucja.
W tym samym czasie w Europie rozwijał się ruch robotniczy, rosła liczba pracowników fizycznych, którzy zaczęli domagać się zmiany warunków ich pracy i życia. Rozwój ruchu robotniczego wiązał się ze wzrostem znaczenia burżuazji i inteligencji, czyli stanów społecznych zajmujących się przedsiębiorstwami i biznesami.
Robotnicy zaczęli walczyć o swoje prawa, głównie związane z czasem pracy, opieką zdrowotną i ogólnymi warunkami zawodowymi. Szczególnie popularnym poglądem stała się wówczas socjaldemokracja. Jej zwolennicy chcieli w sposób stopniowy zastąpić kapitalistyczną gospodarkę socjalizmem, czyli stanem, w którym istnieje wspólnota, równość i wolność gospodarcza.
Innymi koncepcjami, które narodziły się w tym czasie, był komunizm, nacjonalizm i chrześcijańska demokracja. Wspomniane ruchy ideologiczne wiązały się z poglądami na temat formy państwa i sposobu jego funkcjonowania. Niektóre były bardziej radykalne, inne opierały się na przekonaniach demokratycznych. Na wszelkie sposobu próbowano jednak odejść od kapitalizmu.
W XIX wieku rozwinął się także ruch kobiet, zwany emancypacją. Głównymi celami jego uczestniczek było zagwarantowanie kobietom dostępu do wykształcenia, równości prawnej i zawodowej. Istniał także ruch sufrażystek, które walczyły o prawa wyborcze i polityczne dla kobiet.
Na przełomie wieków XIX i XX doszło do demokratyzacji wielu państw i zmian społecznych, związanych ze wzrostem świadomości obywateli i dążeniem do poszerzenia swoich praw i poprawy warunków życia każdej grupy społecznej, która czuła się uciskana.