Monarcha może władzę dziedziczyć albo może być wybierany. We współczesnych monarchiach władca sprawuje funkcję raczej ceremonialno-reprezentacyjną i integracyjną jako symbol jedności narodu. Dzieli władzę z innymi organami państwa, takimi jak parlament, rząd, sądy. Monarchowie są zasadniczo nieusuwalni, mogą jednakże abdykować.
Charakterystycznymi organami władzy w republice są prezydent, wybierany bezpośrednio przez obywateli lub pośrednio, np. przez parlament.
Monarchia to forma rządów, w której głową państwa jest monarcha, sprawujący władzę najczęściej dziedzicznie, czasem dożywotnio, a ludność tworzy grupę poddanych.
Republika to forma rządów, w której najwyższe organy państwowe są powoływane na określony czas w wyborach pośrednich lub bezpośrednich.