Podstawowym aktem prawnym regulującym aktywność wolontariacką jest Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057.
Wolontariuszem może być każdy, jednak nie każdy wszędzie. Wolontariuszem może być każda osoba fizyczna, niezależnie od:
wieku – nie ma dolnej, ani górnej granicy, jednak w przypadku osób poniżej 18 roku życia wymagana jest zgoda rodziców lub opiekunów. Przepisy szczególne lub wewnętrzne zasady obowiązujące w placówkach opieki paliatywnej mogą przewidywać wyjątki od powyższej reguły,
sytuacji na rynku pracy – osoby pracujące, studenci, bezrobotne, samozatrudnione, emeryci, renciści,
braku zdolności do czynności prawnej lub jej ograniczenia – nie stanowi to przeszkody w byciu wolontariuszem, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Jeśli istnieją ograniczenia dotyczące wieku, wykształcenia lub kwalifikacji wolontariusza, to są one związane z wykonywaniem czynności, które regulują inne akty prawne (np. pewien typ działań mogą wykonywać tylko osoby pełnoletnie). Wolontariusz co do zasady może wykonywać każdą czynność. Jeśli jedna przepisy prawa wymagają do wykonania tej czynności określonych kwalifikacji/uprawnień, to wolontariusz musi je posiadać.
Wolontariat to dobrowolna praca świadczona bez wynagrodzenia na rzecz m.in. organizacji pozarządowych, kościelnych czy administracji publicznej.