Zrzeszanie się obywateli w organizacjach pozarządowych jest jednym z fundamentów demokracji i ustrojów wolnościowych jako takich. Dzięki działalności organizacji pozarządowych, państwo zostaje m.in. „odciążone”, gdyż obywatele są w stanie wziąć w swoje ręce część odpowiedzialności za życie publiczne, i samodzielnie zadbać o pewne kwestie, takie jak np. bezpieczeństwo społeczne, kwestie bezrobocia czy ubóstwa.
Społeczeństwo obywatelskie najczęściej podejmuje działania przez organizacje pozarządowe, nazywane także NGO (ang. non-governmental organisation). Znaczna część osób działająca w NGO robi to na zasadzie wolontariatu.