Repatriacja – powrót do ojczyzny, dobrowolny, po długim okresie przebywania stałego za granicą. Są organizowane przez państwo w celu likwidacji skutków wojny. Często w porozumieniu z drugim państwem, z którego mają przybyć obywatele. Czasami nagina się tę definicję, aby wskutek zmian granic, mieszkańcy, którzy nagle mieszkają w obcym kraju mieli szansę przenieść się na teren swojego narodu.
Wysiedlenie – przymusowe przemieszczenie ludności w celu zmiany struktury na danym obszarze. Najczęściej organizowane przez państwo, które w danym regionie chce zasiedlić swoich sprzymierzeńców. Zazwyczaj dochodzi do wysiedleni, gdy w efekcie konfliktu ludność nagle znalazła się na terenie obcego kraju.
Repatriacje Polaków w XX i XXI wieku:
· Po odzyskaniu niepodległości po I Wojnie Światowej, do kraju wróciło z różnych stron 4 miliony ludzi. Znaczna część repatriantów wróciła ze Wschodu;
· Po II Wojnie Światowej, w wyniku repatriacji, ze Wschodu do Polski wróciło 1,5-1,8 miliona osób. W kolejnej fali wróciło około 250 tysięcy osób, głównie więźniów uwolnionych z łagrów.
· Aktualnie, po przyjęciu Ustawy z 9 listopada 2000 roku o repatriacji, Polacy mogą skorzystać z procedury repatriacji, jeśli znaleźli się poza granicami Polski w wyniku przesunięcia granic, deportacji, działań wojennych czy innych prześladowań. Przepisy wspomnianej ustawy dotyczą Polaków z terytoriów państw kaukaskich i azjatyckich byłego ZSRR.
Aktualne przepisy o repatriacji dotyczą Polaków znajdujących się na terenie: Rosja, Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Mołdawia, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan.