Eksplozja demograficzna – bardzo szybki wzrost liczby ludności w określonym regionie, np. w państwie. Współczynnik urodzeń utrzymuje się przez długi okres czasu na wysokim poziomie. Jednocześnie spada liczba zgonów. Przyczyny:
· Rozwój opieki medycznej, a szczególnie rozpowszechnienie się szczepień;
· Wzrost produkcji żywności;
· Zakładanie rodzin we wczesnym wieku.
Regres demograficzny – liczba urodzeń spada i tym samym spada współczynnik przyrostu naturalnego. Skutkiem jest starzejące się społeczeństwo. Przyczyny:
· Utrwalenie się modelu rodziny 2+1;
· Powszechny dostęp do antykoncepcji;
· Zmiana stylu życia – szczególnie wśród kobiet.
Eksplozja demograficzna jest przeciwieństwem regresu demograficznego.
Inne przyczyny eksplozji demograficznej: przeważający model rodziny wielodzietnej, poprawa standardu życia ludzi.
Inne przyczyny regresu demograficznego – wzrost kosztów życia, w tym wychowania dzieci; podniesienie wieku, w którym pary wchodzą w związki małżeńskie i decydują się na dzieci.