Obywatele mają duży wpływ na funkcjonowanie państwa (np. decydują o tym, kto sprawuje władzę), ludzie są wolni i mają zapewniony duży zakres praw (m.in. mogą krytykować władze i rządzących). Wolność słowa jest nieograniczona, zaś niezależne media mogą swobodnie oceniać rządzących. Ponadto nie istnieje państwowa ideologia, a władze nie narzucają obywatelom określonego sposobu myślenia.
Państwo demokratyczne może być monarchią – z władcą sprawującym władzę dożywotnio i najczęściej dziedzicznie – lub republiką, w której najwyższe organy władzy, czyli prezydent i parlament, są wybierane na określony czas.