Porównaj poglądy Locke’a i Kartezjusza w formie referatu. Weź pod uwagę: skąd pochodzi wiedza, jak dalece możemy być pewni jej wiarygodności, w jaki sposób do wiedzy się dochodzi.
John Locke i Kartezjusz to najpopularniejsi filozofowie epoki oświecenia. Pierwszy z nich to empirysta, upatrujący źródeł wiedzy w poznaniu zmysłowym, drugi – to racjonalista, kładący nacisk na poznawanie świata za pomocą rozumu.
Locke uważa, że filozof bada granice ludzkiego rozumu. Chce się dowiedzieć, jak dalece jest zdolny w poznawaniu świata, a w jakim stopniu opiera się już na bezpodstawnych wierzeniach czy przekonaniach. Czysta karta to umysł człowieka, który przychodzi na świat. Od zewnątrz zapisują ją różnego rodzaju doświadczenie zmysłowe. Dodatkowo pewne idee pochodzą z rozważań i przemyśleń człowieka. Wiedza człowieka bierze się z doświadczenie. Może ono dotyczyć zmysłowego poznawania świata, ale ważne są także przemyślenia człowieka, za pomocą niejako włącza pewne idee i poglądy do swojej osobowości. Umysł ludzki jest wypełniony ideami, które dostarczane są przez wrażenia zmysłowe. Po drugie, umysł zapełnia się także przemyśleniami, które tworzą się na drodze analizowania wrażeń zmysłowych.
Według Kanta natomiast niepełnoletniość to brak umiejętności posługiwania się własnym rozumem. Ma miejsce wtedy, kiedy człowiek jest wciąż kierowany przez innych, nie ma własnych sądów ani poglądów, nie potrafi podejmować decyzji. Filozof uważa, że oświecenie polega na odważeniu się kierować własnym rozumem w poznawaniu świata, a nie wciąż zdawać się na osądy innych. Niepełnoletniość to metafora człowieka, który nie posługuje się swoim rozumem. Tak jak dziecko potrzebuje opiekunów, tak on opiera się na twierdzeniach innych ludzi. Nie podejmuje decyzji, bo się boi, jest mu tak łatwiej. Jest niejako prowadzony za rękę. Metafora ta jest trafna, ponieważ pokazuje niedojrzałość człowieka. Kant jako przyczyny hamowania człowieka w rozwoju dostrzega przede wszystkim lenistwo i tchórzostwo. Człowiekowi jest łatwiej kierować się dokonaniami innych, nie musi wtedy wysilać swojego umysłu. Po drugie, w razie podejmowania decyzji – nie musi ponosić za nie odpowiedzialności.
Poglądy filozofów są zbliżone, ponieważ obaj kładą nacisk zdobywanie wiedzy, która jest sprawdzalna.
Ćwiczenie 4.
285Ćwiczenie 7.
285Ćwiczenie 2.
305