Kontrasty w środowisku przyrodniczym:
a) temperatura powietrza związana z wysokością Słońca nad horyzontem jest najwyższa na obszarach między równikiem a zwrotnikiem Raka, a najniższa poza kołem polarnym północnym, gdzie dodatkowo występuje zjawisko dnia i nocy polarnej
b) nierównomierne rozmieszczenie opadów atmosferycznych związane z barierami górskimi (najwyższe opady notowane są na południowych stokach Himalajów) lub nad oceanami (Półwysep Malajski), a najniższe w strefie klimatu kontynentalnego (Nizina Turańska, Azja Centralna) oraz w strefie zwrotnikowej (Półwysep Arabski, Wyżyna Irańska)
c) formacje roślinne są silnie uzależnione od nawodnienia terenu; stąd w strefie obfitych opadów dominują wilgotne lasy równikowe, w Azji Środkowej i południowo-zachodniej obszary pustynne i półpustynne, w północnej części kontynentu tajga (lasy iglaste i mieszane), tundra (głównie mchy, porosty), a wzdłuż wybrzeża Oceanu Arktycznego – pustynia lodowa.
Azja to największy kontynent na świecie obejmujący swoim zasięgiem tereny od równika (strefa klimatu gorącego), poprzez Zwrotnik Raka (strefa klimatów zwrotnikowych), średnie szerokości geograficzne (strefa klimatów umiarkowanych) aż po koło polarne północne (strefa klimatów okołobiegunowych). Wymusza to liczne kontrasty.