Ludowe mądrości w utworze Mickiewicza pełnią rolę prawd moralnych i stanowią wyraz ludowego postrzegania winy i kary. Według ludowego postrzegania sprawiedliwości można grzeszyć zarówno przeciwko innym, jak i grzeszyć przeciw naturze ludzkiej, postępując wbrew niej. Człowiek musi zaznać wszystkich uczuć, co jest dla życia ludzkiego naturalne, dlatego „Kto nie zaznał goryczy ni razu, ten nie dozna słodyczy w niebie”. Cierpienie jest wymagane dla zbawienia i dla osiągnięcia pełni człowieczeństwa jeszcze na ziemi. Ludowe mądrości odnoszą się też do traktowania chłopów przez panów, u których odrabiana jest pańszczyzna. Cytat „Kto nie był ani razu człowiekiem, temu człowiek nic nie pomoże” wskazuje, że nieludzkie traktowanie innych jest grzechem najcięższym i najbardziej oddalającym od człowieczeństwa. Jest to grzech zarówno przeciw innym, jak i przeciw naturze ludzkiej.
„Dziady. Część II” w sposób charakterystyczny dla utworu romantycznego odwołują się do ludowej sprawiedliwości i moralności. Prawdy moralne i uniwersalne prawa wyrażają zjawy w swoich wypowiedziach.