Autor, charakteryzując pozytywistów, używa określenia „patentowani rachmistrze zasług XIX stulecia”. Tymi słowami ocenia ich postawę jako niepoprawną, patentowany ma zabarwienie ujemne. Rachmistrzowie to ironicznie nazwane podejście pozytywistów do rzeczywistości: powierzchowne, obliczeniowe, czysto naukowe.
Chcąc wyjaśnić jakieś sformułowanie, zawsze warto sięgnąć do słownikowej definicji słów, w Internecie dostępny jest słownik Witolda Doroszewskiego na stronie sjp.pwn.pl. Sięgając tam, możemy sporo dowiedzieć się o słowach, które nie są już powszechnie używane. We wspomnianym słowniku znajduje się informacja, że „patentowany” ma zabarwienie ujemne, ironiczne – ta informacja poszerza interpretację sformułowania „patentowani rachmistrze zasług XIX stulecia”