Sarmatyzm stanowił ideologię i styl życia polskiej szlachty – opierał się na rycerskości, szlachetności, patriotyzmie oraz uczestnictwu w życiu publicznym. Okazywał jednak także liczne negatywne cechy – ksenofobię, skłonność do bójek i przemocy oraz kierowanie się dobrem prywatnym. W wyniku tego pogłębiły się różnice między szlachtą a resztą społeczeństwa oraz niechęć do innych narodów. Zakończyły one także czasy tolerancji religijnej.
Polska szlachta wierzyła, że pochodzi ona od starożytnego ludu Sarmatów.