W XIX wieku cenzus był często stosowany jako narzędzie ograniczania praw wyborczych, które wymagało od wyborców spełnienia określonych kryteriów majątkowych lub edukacyjnych. Dzięki temu tylko określone grupy społeczne mogły uczestniczyć w procesie wyborczym. Obecnie w większości państw demokratycznych, w tym w Polsce, istnieją pewne ograniczenia dotyczące prawa wyborczego, takie jak minimalny wiek wyborczy, jednak nie stosuje się powszechnego cenzusu majątkowego czy edukacyjnego.
Cenzus w XIX wieku miał na celu wykluczenie z udziału w wyborach osób nieposiadających odpowiednich kwalifikacji majątkowych lub edukacyjnych, co służyło utrzymaniu kontroli elity politycznej.