Rozłam nastąpił w wyniku sporu w kwestii podejścia do sprawy niepodległości Polski. Działacze skupieni wokół Juliana Marchlewskiego, Adolfa Warskiego i Róży Luksemburg uznawali, że najważniejsza jest kwestia rewolucji socjalistycznej, odrzucili temat walki o niepodległość kraju i założyli Socjaldemokrację Królestwa Polskiego. Ci z kolei, którzy uważali, że walka o niezależność jest ważną kwestią działalności socjalistów, pozostali w Polskiej Partii Socjalistycznej, której głównym działaczem był Józef Piłsudski.
Wraz z rozwojem partii SDKP, czołową postacią stał się Feliks Dzierżyński. Po zjednoczeniu z działaczami z Litwy, ruch uzyskał nazwę Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (1900 r.). Z racji swojego antyniepodległościowego charakteru partia ta nie miała zbyt dużego poparcia.