Etapy rozwoju ruchu ludowego:
Początek – lata 80. XIX w. – Zygmunt Miłkowski w broszurze podniósł na nowo kwestie niepodległości, nawiązywał do tradycji Towarzystwa Demokratycznego Polskiego.
1887 r. – powołanie w Szwajcarii Ligi Polskiej, na podstawie programu TDP
1887 r. – utworzenie konspiracyjnego Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, którego kierownictwo objął Zygmunt Balicki. Organizacja została podporządkowana Lidze Polskiej.
Od 1893 r. na czele Ligi stanęli Balicki oraz Roman Dmowski, organizację przekształcili w Ligę Narodową, a siedzibę przeniesiono do Warszawy. Założenia Ligi spisał Dmowski w broszurze Nasz Patriotyzm:
- Odzyskanie niepodległości
- Praca całego narodu polskiego w celu podniesienia poziomu cywilizacyjnego, wzmocnienie polskiej gospodarki i rolnictwa
- Solidaryzm narodowy – podniesienie świadomości narodowej u chłopów – utworzenie Towarzystwa Oświaty Narodowej, które miało edukować ludność wiejską.
- Wydawanie prasy – „Przegląd Wszechpolski”
1897 r. – powołanie Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego (ND) – na czele: Roman Dmowski. Zgodnie z programem państwo polskie ma mieć charakter narodowy – akcje oświatowe, głównie u warstw najniższych. Socjalizm oraz Żydzi i masoneria – niebezpieczni dla interesu polskiego.
Głównym obszarem działalności endecji to Królestwo Polskie, jednak w 1904 r. powstało Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne w Galicji, 1909 r. – Polskie Towarzystwo Demokratyczne w zaborze pruskim. Wszystkie współpracowały z endecją.