Nacjonalizmy powstały w wyniku przemian spowodowanych rewolucją francuską, wojnami napoleońskimi oraz przez niezadowolenie wielu narodów postanowieniami kongresu wiedeńskiego. Niemałe znaczenie miał rozwój idei romantycznych, które były podbijane działalnością patriotów. W pewnym momencie powszechne stało się przekonanie, że ludzie mogą się rozwijać tylko wewnątrz własnej wspólnoty narodowej. Interesy tej wspólnoty powinny być ważniejsze niż interesy jednostki.
Ideologia nacjonalistyczna została wykorzystana do walki politycznej między mocarstwami. Miała też integrować naród wokół idei wzmacniania własnego kraju, nawet kosztem innych narodów. To myślenie przydało się zwłaszcza w czasach kolonizacji w XIX w. Dawało Europejczykom przekonanie o własnej wyższości nad zdobytymi terenami oraz tłumaczyło wyzysk ekonomiczny zajętych ziem.
