Na Zachodzie proces integracji służył zacieśnieniu więzi łączących kraje europejskie oraz wsparciu poszczególnych gospodarek (tak by finalnie liczyły się jako całość wspólnoty). Dbano o zdrowy, stały i zrównoważony rozwój, dlatego powołano EWWiS, EWG czy Euratom. Korzystano z amerykańskiej pomocy (np. planu Marshalla) oraz starano się sprawić, by konflikty przestały być opłacalne gospodarczo.
Na wschodzie powstała RWPG, lecz nie miała ona na celu integracji gospodarczej. ZSRR odgórnie narzucił krajom członkowskim, na jakich gałęziach gospodarki mają się skupić, tak by finalnie blok wschodni był kompletnie samowystarczalny gospodarczo. System był jednak niewydolny, a kraje komunistyczne zostały odcięte od nowoczesnych, prężnie rozwijanych technologii zachodnich. Poziom życia wzrastał nieporównywalnie wolniej niż na Zachodzie. Nacisk na przemysł zbrojeniowy i ciężki sprawił, że pozostałe gałęzie gospodarki były w żałosnym stanie.
RWPG zaczął działać w roku 1949, a dopiero w latach 60. ZSRR narzucił poszczególnym krajom, w których gałęziach gospodarki te mają się specjalizować.