Absolutyzm oświecony to forma rządów charakteryzująca się wizją monarchy jako „pierwszego sługi państwa”. Jego interes jest jednocześnie interesem publicznym, a jego rola polega na zapewnieniu bezpieczeństwa, opieki i tolerancji religijnej dla swoich poddanych. Władca osobiście kieruje całością państwa i posiada nieograniczoną władzę, ponieważ tylko w ten sposób może sprawować pieczę nad swymi poddanymi.
Przykładami reform w duchu absolutyzmu oświeconego w krajach sąsiadujących z Rzecząpospolitą są:
· w Rosji reorganizacja władzy centralnej,
· w Prusach reorganizacja sądownictwa,
· w Austrii sankcja pragmatyczna oraz likwidacja reprezentacji stanowych.
Reorganizacja władzy centralnej w czasach Piotra I ma na celu umocnienie jego pozycji jako jedynowładcy. Taki sam cel ma reorganizacja sądownictwa w Prusach – ma przyczynić się do wzmocnienia autorytetu monarchy. Sankcja pragmatyczna w Austrii pozwala na umocnienie dziedziczenia oraz zabezpieczenie losów dynastii, likwidacja reprezentacji stanowych zwiększa wpływy monarchy.