| Nazwa ustroju | królestwo | republika | cesarstwo |
| Kto sprawował władzę? | monarcha, król | mężczyźni, wolni obywatele Rzymu | cesarz |
Ustroje starożytnego Rzymu wyznaczają swego rodzaju epoki w historii państwa:
Królestwo (753 r. p.n.e. do 509 r. p.n.e.) – początki państwa, formowanie się granic i społeczeństwa, zakończone wygnaniem ostatniego króla.Republika 509–30 r. p.n.e. – okres rządów ludu, reprezentowanego przez urzędników wybieranych na kadencje.Cesarstwo – od 30 r. p.n.e. do 1453 r. n.e. (dla cesarstwa bizantyjskiego; dla cesarstwa zachodniorzymskiego 476 r. n.e.). Władza cesarza początkowo wywodziła się z poprzedniego ustroju (cesarz sprawował wszystkie najważniejsze urzędy w państwie, ale pomniejsze miasta i okręgi cesarstwa miały własne senaty i zgromadzenia ludowe, które zarządzały regionami). Po reformach jednego z cesarzy, Dioklecjana, cesarz stał się jedynym urzędnikiem sprawującym realną władzę, pozostałe stanowiska zostały zredukowane do roli doradców.