Republika rzymska i demokracja ateńska były dwoma różnymi ustrojami politycznymi.
Podobieństwa:
Oba ustroje opierały się na zasadzie rządów przez lud, choć w rzeczywistości było ono ograniczone do obywateli płci męskiej. W obu przypadkach istniał system, w którym wybierano przedstawicieli ludu do pełnienia różnych urzędów. Zarówno w Rzymie, jak i Atenach funkcjonował organ posiadający największą władzę, dla Rzymu to konsulowie, dla Aten – stratedzy, których wybierało zgromadzenie ludowe na roczne kadencje.
Różnice:
W Rzymie przeciwnie od Aten władza skupiała się w rękach wybranej elity (patrycjuszy), która miała prawo sprawować urzędy. Plebejusze byli z tego przywileju wykluczeni. W Rzymie istniała instytucja senatu, która składała się z wybranych przedstawicieli elit, podczas gdy w Atenach takiej instytucji nie było. Ponadto w Rzymie za sprawowanie urzędów nie wypłacano wynagrodzenia, inaczej niż w Atenach.
Najważniejszą różnicą między oboma ustrojami była kwestia grupy ludzi uprawnionej do rządzenia. O ile demokracja ateńska oddawała władzę w ręce wszystkich obywateli, to republika rzymska uprzywilejowała bogatych i wpływowych urzędników.